Tekst met toestemming overgenomen uit het boek: Op ontdekkingstocht door Krimpenerwaard en Lopikerwaard. Uitgebracht door uitgeverij Filatop. Te bestellen op ISBN 90-803027-5-9 Met bijzondere dank aan Frank van der Hoven, hoofd en eindredacteur van het boek. Zie ook de foto's van Nieko Jongerius. Hij heeft ook foto's gemaakt voor in het boek. Daarnaast is een deel overgenomen uit de gemeentegids van Lopik.

• Oudere schrijfwijzen
• Naamsverklaring
• Bijnaam
• Status
• Ligging
• Statistische gegevens en historie van Polsbroek inclusief de gemeente wapens
• Recente ontwikkelingen
• Stier Herman
• De rijdende winkel

Oudere schrijfwijzen:
1155 Pulsebroch, 1228-1229 Pusbruch, 1296-1317 Polsbroic.

Naamsverklaring:
Samenstelling van broek 'broekland, drassig groenland' en pols, een woord dat men in verband brengt met het Westvlaamse pulse, dat voortkomt uit het Germaanse pulsjô 'ineengestrengeld vlotkruid en waterplanten op een moeras'. Een broek is 'laaggelegen, slecht afwaterend, veelal drassig of onderstaand grasland'. Het woord is etymologisch verwant met het Nieuwengelse brook 'beek'. Een 15e-eeuws glossarium omschrijft broek met het Latijnse palus 'zompland'. Als het moeras werd drooggelegd, werd het meestal gebruikt als gemeenschappelijk hooiland, terwijl de benaming broek gehandhaafd bleef.

Bijnaam:
Polsbroekers worden ook kroosvissers genoemd. Kroos of eendenkroos is een veel in niet-stromend water voorkomend plantje, dat soms over het gehele wateroppervlak een 'groene deken' legt. In veel Nederlandse plaatsen heeft dit waterplantje voor deze schimpnaam gezorgd.

Status
Dorp in de gemeente Lopik. Zelfstandige gemeente t/m 1988.

Ligging
Noord van Schoonhoven. Gelegen aan de Benschopse Wetering, in het zuidwesten van de provincie Utrecht op de grens met de provincie Zuid-Holland. Het dorp strekt zich uit van het zuid-westen naar het noord-oosten langs een vaart, die Noord-Polsbroek en Zuid-Polsbroek scheidt.

BEGIN

Statistische gegevens en historie van Polsbroek inclusief de gemeente wapens

De gemeente Polsbroek

is ontstaan door een wet van 27 juni 1857, die de voormalige gemeenten Noord-Polsbroek (1840 49 huizen, 586 inwoners)

en Zuid-Polsbroek (1840 35 huizen, 289 inwoners) samenvoegde.

De gemeente Polsbroek bevatte verder een deel van de buurtschap Polsbroekerdam.

Witkamp (1877) meldt verder nog over Zuid-Polsbroek: "De heerlijkheid behoorde vroeger tot Holland en is eerst door de wet van 19 mei 1819 aan Utrecht gekomen."
De gemeente had bij haar opheffing per 1 januari 1989 een oppervlakte van 1.127 hectare met 382 huizen en 1.180 inwoners.

Polsbroek valt sinds die dag onder de gemeente Lopik,

Op 10 april 1990 besloot de gemeenteraad van Lopik, dat aan Hare Majesteit de Koningin het verzoek moest worden gedaan de gemeente een nieuw wapen te verlenen. De reden voor deze aanvraag was gelegen in het feit, dat per 1 januari 1989 de gemeenten Benschop, Lopik en Polsbroek waren samengevoegd tot de nieuwe gemeente Lopik. De gemeenteraad besloot op grond van het advies van de Hoge Raad van Adel en historische overweging een wapen aan te vragen met de volgende omschrijving:

In goud een schuinbalk, geschaakt van keel en zilver, gaande over een dwarsbalk van sabel; in een hartschild van azuur een keizerskroon van goud, gevoerd en met een muts van keel.

Bij koningklijk besluit van 25 juni 1990 is de gemeente een nieuw wapen met deze omschrijving verleend:

Het bij dit wapen behorende diploma is op 17 oktober 1990 door de Hoge raad van Adel afgegeven. Het gemeente wapen, zolas dat van het voorjaar 1991 wordt gevoerd, is een samenstelling van elementen van de wapens van Lopik, Benschop en Polsbroek.

De keizerskroon in het hartschil was het wapen, dat in 1816 aan de toenmalige gemeente Lopik is verleend en zodanig gold tot 1948. Deze keizerskroon is ontleend aan het wapen van het Utrechtse kapittle van St. Marie. De ambachtsheerlijkheid Lopik behoorde tot de goederen van de St. Mariakerk in Utrecht. Het beheer van de goederen werd gevoerd door het kapittel van St. Marie. De formele relatie van Lopik met deze kerk dateerd van de elfde eeuw en duurde tot 1811. De rood/zilver geschaakte schuinbalk op het wapen van goud behoorde bij de wapens van zowel Benschop als Polsbroek, respectievelijk verleend in 1816 en 1858. De zwarte dwarsbalk behoorde tot het wapen van Benschop en was aangebracht ter onderscheiding van het wapen van de gemeente Noord-Polsbroek. Deze laatste gemmente werd op 8 september 1857 samengevoegd met Zuid-Polsbroek. Evenals het het wapen van de voormalige gemeente Noord-Polsbroek was het wapen van Benschop ontleend aan het blazoen van de IJsselsteinse tak van de familie van Amstel. Dit wapen werd reeds in de eerste helft van de dertiende eeuw door dit geslacht gevoerd. Zowel Noord-Polsbroek als Benschop behoorde tot het gebied, dat bij de van Amstels in bezit was en tot de latere baronie van IJsselstein behoorde. (vandaar dat we als straatnamen de Baronieweg en Ridder Arnoud van Amstelstraat tegen komen in Polsbroek.)

Het nieuwe wapen van de gemeente Lopik heeft bestanddelen, waarvan de oorsprong vele eeuwen terug ligt en is derhalve historisch en heraldisch zeer verantwoord.

Sinds januari 2002 kunnen de inwoners van Polsbroek en Cabauw voor hun bankzaken terecht in het mobiele bankkantoor van de Rabobank, zodat zij daarvoor niet helemaal naar Lopik hoeven te reizen. Door de sluiting van de kantoren in de kleine kernen waren de inwoners van Polsbroek en Cabauw voortaan op de vestiging in Lopik aangewezen. In overleg met de klanten is gezocht naar een alternatief. Dat is gevonden in de vorm van het mobiele kantoor waar de klanten elke dinsdag en vrijdag voor hun bankzaken terecht kunnen. Een mobiel bankkantoor is volgens directeur Van der Peet van Rabobank Lopikerwaard-Schoonhoven een zeldzaamheid in Nederland. "Ik weet dat er één heeft gereden op Texel en in de buurt van Heerenveen, maar hier in de regio zijn wij de eerste met een mobiel bankkantoor." Overigens heeft de redactie van dit boek bij dit verhaal wel een 'aha-erlebnis'. Een soortgelijke situatie deed zich namelijk eind jaren zeventig voor, toen in veel kleine dorpen de postkantoren werden gesloten wegens te weinig klandizie. Daarvoor in de plaats kwamen toen… de rijdende postkantoren, die op hun beurt wegens onvoldoende rentabiliteit in 1994 zijn vervangen door zogeheten mini-postagenstschappen in supermarkten en tijdschriftenzaken en dergelijke, en mobiele postagentschappen in SRV-wagens.

Voorwaarde was wel dat het dier in afzondering van andere dieren werd gehuisvest en zou worden verzorgd door bevoegd personeel. Nadat Pharming in financiële moeilijkheden was gekomen, wilde men af van de stier en twee van zijn nakomelingen (Belle en Holly). Uiteindelijk werden twee bedrijven bereid gevonden het onderhoud van de dieren ($ 45.000 per jaar) te financieren. In juli 2002 verhuisde de stier Herman naar Leiden, waar hij deel uitmaakt van een permanente tentoonstelling over biotechnologie in Natuurhistorisch museum Naturalis. Het is de bedoeling dat Herman, na zijn dood, wordt geprepareerd en opgezet.

Postale gegevens
Bestelhuis 1851, vanaf 1854 tevens voor Vlist, brievenbus 1871, hulpkantoor 1892, standplaats rijdend postkantoor IJsselstein 1981, minipostagentschap 1994. Met het verdwijnen van de levensmiddelenzaak, is ook het 'postkantoor' van Polsbroek per 1 januari 2002 gesloten.

De rijdende winkel van Springer & Kok; onmisbaar voor de kleine kernen.

Maar primair is de rijdende "supermarkt" de plek voor de dagelijkse boodschappen. Naar eigen zeggen is alles wat je kunt bedenken aanwezig en dat is niet zo vreemd met zo'n drie tot vierduizend artikelen en met de service hoog in het vandel. En dat weten de mensen.
Onterecht heeft de winkel -die sinds enige tijd samen met de Plusmarkt inkoopt- een duur imago. Sommige artikelen zijn iets duurder andere hebben exact dezelfde prijs als in de " normale" supermarkt. Per saldo is het volgens Bea niet duurder. Je hoeft nu niet per auto naar Schoonhoven of Lopik om de boodschappen te doen... sterker nog, ze worden gewoon voor de deur afgeleverd. En als het moet ook nog tot in de keuken. Twee keer per week. Je hoeft niet te wachten op een winkelwagentje en je staat nooit in de verkeerde rij voor de kassa...
De winkel is ook goed voor de laatste "nieuwtjes" en sociale contacten. Sinds de vaste winkels zijn opgeheven missen veel mensen de loop en het gesprek, maar dat wordt ruimschoots goed gemaakt in of bij de rijdende winkel. De deur van de winkel wordt regelmatig gebruikt als vrij publicatiebord.
Cees en Bea zetten zich verder ook in bij diverse activiteiten in Polsbroek.

Ga ook eens kijken op www.filatop.nl, de TopoSite van uitgeverij Filatop.
Met onder meer de grootste PlaatsenLinkPagina van Nederland (meer dan 1.000 links) en nieuws over gemeentelijke herindelingen.
Abonneer u op onze gratis Nieuwsbrief om van nieuwe ontwikkelingen op de hoogte te blijven.
Reeds verschenen regionale reisgidsen/handboeken: 'West-Brabant: Baronie en Markiezaat' en 'Krimpenerwaard en Lopikerwaard'. Door Frank van den Hoven, Hans van Embden, Nieko Jongerius. Beschrijvingen en afbeeldingen van alle 30 steden en dorpen en 50 buurtschappen in deze streken. 2002. 288 pag., gebonden, 300 afb. in kleur. ISBN 90-803027-5-9. Prijs € 19,95. Het boek ligt bij de boekhandels, VVV’s en diverse overige winkels in de streek in voorraad. Boekhandels kunnen het boek bestellen bij groothandel Scholtens of rechtstreeks bij de uitgever.

Voor 2003 staat Zuid-Limburg op de planning (zie www.filatop.nl/verschijnennogte.htm), voor 2004 Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, voor 2005 Zeeuws-Vlaanderen